άπορος γνώμη: εν λευκώ

Όταν επί αειμνήστου Α.Γ.Παπανδρέου μας υπόσχονταν ότι η Ελλάδα θα πρωταγωνιστεί στις εξελίξεις ασφαλώς κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι αυτό θα γινόταν με τον τρόπο που συμβαίνει επί Γ.Α.Παπανδρέου. Κι όμως η Ελλάδα και στο παρελθόν έχει υπάρξει επανειλημμένα πεδίο πειραματισμών αλλά και στρατηγικών αντιπαραθέσεων. Το ελληνικό κράτος που ιδρύθηκε ελέω ξένων δυνάμεων πάντοτε στήριζε την επιβίωσή του σε ενδεχόμενη ταύτιση των εθνικών συμφερόντων με εκείνα των προστάτιδων δυνάμεων του. Αυτή η εξάρτηση είναι ασφαλώς αλληλένδετη με το γεγονός ότι ουδέποτε αναπτύχθηκε εδώ εθνική αστική τάξη η οποία να είναι σε θέση να υπερασπιστεί αυτόνομα τα συμφέροντα της, ανεξαρτήτως ή και σε ευθεία αντίθεση με εκείνα του εκάστοτε αυθέντη, όπως για παράδειγμα έχει συμβεί επανειλημμένα στη γειτονική μας Τουρκία. Σε εμάς εδώ η μόνη στρατηγική επιλογή αφορούσε πάντα στην επιλογή αφεντικού και προστάτη αλλά και αυτή ακόμα ουδέποτε ήταν ελεύθερη.

Για περισσότερα από 100 χρόνια διατελούσαμε ταπεινό προτεκτοράτο της Αγγλίας και κατόπιν, όπως όλοι, της Αμερικής. Σε κάποιες φωτεινές εξάρσεις της ιστορίας μας καταφέραμε να βρούμε κάποιες διεξόδους, στα πλαίσια πάντα των στρατηγικών συμφερόντων των προστατών μας, που μας επέτρεψαν την εθνική ολοκλήρωση και την βελτίωση της οικονομικής μας θέσης, πληρώνοντας πάντοτε ωστόσο επαχθέστατο αντίτιμο (μικρασιατική καταστροφή, εμφύλιος, δικτατορίες κλπ).

Η τελευταία 'εθνική επιτυχία' ήταν η είσοδος μας στην ΕΟΚ και κατόπιν στην Ευρωπαϊκή και Νομισματική ένωση. Το αντίτιμο που πληρώσαμε και φυσικά θα συνεχίσουμε να πληρώνουμε ήταν η σχεδόν πλήρης εξαφάνιση της ήδη ασθενικής και ετερόφωτης βιομηχανίας μας, η απώλεια των παραδοσιακών αγορών μας στη Μέση Ανατολή και τα Βαλκάνια, η μετατροπή μας σε μια ακόμη πιο στρεβλή και εξαρτημένη οικονομία αποκλειστικά παροχής υπηρεσιών και η διάλυση του 'κοινωνικού κράτους'. Τα πληρώσαμε ολ' αυτά πιστεύοντας αφελώς ότι οδεύουμε προς μια οικονομικά, πολιτικά και πολιτιστικά ενοποιημένη Ευρώπη στην οποία θα συμμετείχαμε ισότιμα και, μέσα από το κομμάτι που μας αναλογεί σ' ένα ορθολογικά οργανωμένο καταμερισμό εργασίας, θα μπορούσαμε ίσως να εξασφαλίσουμε μια καλύτερη ζωή για τα παιδιά μας. Παράλληλα πιστεύαμε και ίσως κάποιοι να συνεχίζουν να το πιστεύουν, ότι με αυτό τον τρόπο διασφαλίζαμε τη δημοκρατία μας και τα εθνικά μας θέματα.

Σε αυτή την κατεύθυνση φανήκαμε πρόθυμοι να ξεχάσουμε το πρόσφατο ιστορικό παρελθόν και τις διαφορές που μας χώριζαν από τους βορειοευρωπαίους. Πολλοί από μας έφτασαν στο σημείο να απαξιώσουν και να απεμπολήσουν τη πολιτισμική διαφορετικότητα που προέρχεται από την ιδιαιτερότητα της γεωγραφικής μας θέσης στο βωμό της ομογενοποίησης του ευρωπαϊκού χώρου. Για πολλούς ότι είναι ευρωπαϊκό έγινε και αυτομάτως καλό και αξιομίμητο. Μόνο μέρος της αριστεράς εναντιώθηκε και αυτό όμως χωρίς να είναι σε θέση να αντιπροτείνει αξιόπιστη και ελκυστική εναλλακτική λύση.

Σήμερα ωστόσο ακόμα και οι πιο καλόπιστοι Έλληνες δεν μπορούν παρά να αμφιβάλουν για την ορθότητα αυτών των επιλογών.

Δεν περίμενε ας πούμε ο μέσος Έλληνας, ότι η Γερμανία, τιμώντας τις καλύτερες παραδόσεις της και προκειμένου να παραδειγματίσει τα υπόλοιπα Piigs, θα πυροδοτούσε τα ταπεινότερα των αισθημάτων των κατοίκων της χώρας της μέσω λαϊκών εντύπων; (Τουλάχιστον οι Αμερικάνοι ήταν πάντα προσεκτικότεροι σε αυτά). Ασφαλώς δεν είναι αυτή η Ευρώπη που φανταζόμασταν!

Παρά την μακρόχρονη παιδεία εξάρτησης από τους ξένους, σε κανένα μας δεν αρέσει η εικόνα του περιπλανώμενου στις ευρωπαϊκές αυλές πρωθυπουργού. Σε κανένα δεν αρέσει η λογική που επαναλαμβάνει: “κάναμε περισσότερα απ' όσα μας ζητήσατε, τώρα πρέπει να μας στηρίξετε” και τα συνεχή “ευχαριστώ” στους ισχυρούς 'εταίρους' μας. Για ποιο πράγμα τους ευχαριστεί; Ακούστε τι λέει και για μια στιγμή αποστασιοποιηθείτε από την συγκυρία. Ποιος Έλληνας πολιτικός θα μπορούσε δημοσίως να τα πει αυτά στο φτωχικό και εξαρτημένο παρελθόν αυτής της χώρας; Ετοιμάζεται σήμερα να πάει να τα επαναλάβει στην αυλή του μεγάλου αφεντικού, αναποφάσιστος ακόμα για το ποιον αφέντη πρέπει να διαλέξει: τους Αμερικάνους ή τους Γερμανούς;

Ασφαλώς δεν ισχυρίζομαι, όπως συνηθίζεται εδώ ότι για όλα όσα συμβαίνουν φταίνε άλλοι και όχι εμείς. Όχι, δυστυχώς έχουμε σαν λαός χάσει και αυτό το ηθικό πλεονέκτημα. Και ασφαλώς είναι λίγα αυτά που μπορούμε να κάνουμε σε αυτή τη συγκυρία.

Αλλά μέσα σε αυτά τα λίγα το πρώτο είναι να μην ανεχτούμε να λειτουργήσει η κρίση ως πρόσχημα για τη πλήρη υποταγή στη βαρβαρότητα της αγοράς που θα μας οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερο τέλμα. Να αντισταθούμε στην άλωση της αξιοπρέπειας μας. Είναι η ώρα να τραβήξουμε τη γραμμή. Τη γραμμή που δε θα επιτρέψει να ξηλωθούν άλλο τα δικαιώματά μας αλλά και θα αφήνει στο παρελθόν τη διαφθορά στο βαθμό που αναλογεί στον καθένα μας.

Γράφει ο Μ. Μητσός στο Blog του “Διαστάσεις” για μια άλλη μικρή χώρα, λιγότερο θορυβώδη από μας αλλά επίσης με οικονομικά προβλήματα. Οι Ισλανδοί ρωτήθηκαν με δημοψήφισμα και “απέρριψαν με συντριπτική πλειοψηφία την αποζημίωση των Βρετανών και Ολλανδών πελατών της χρεοκοπημένης τράπεζας Ιcesave από τα δικά τους πορτοφόλια. Όπως βέβαια έσπευσε να διευκρινίσει η κυβέρνηση του Ρέικιαβικ, η απόρριψη αυτή ήταν «συμβολική». Τα χρήματα θα επιστραφούν (σε αντίθετη περίπτωση, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν θα χορηγήσει στη χώρα τη δεύτερη δόση του δανείου που έχει συμφωνηθεί και η Βρετανία θα μπλοκάρει την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε.)”.

Έχει εδώ κάτι έστω και συμβολική αξία; Εμείς θα ερωτηθούμε ποτέ για κάτι; Έστω και για τους τύπους; Η ψήφος μας στις τελευταίες εκλογές έχει εξουσιοδοτήσει για όλ' αυτά που συμβαίνουν την κυβέρνηση; Μήπως υπογράψαμε σε λευκό χαρτί; Θα μας πει κανείς έγκαιρα σε τι ακριβώς έχουμε συμφωνήσει;