Όλα τα σφάζει…

Αν η ρήση του Μάο «μεγάλη αναταραχή, ωραία κατάσταση» μπορεί να χαρακτηρίσει την στάση που έχει απέναντι στην κρίση ένα ολοένα και μεγαλύτερο μέρος της αριστεράς, το ίδιο ισχύει εξ’ ολοκλήρου και για τα ΜΜΕ και ειδικότερα για την ιδιωτική τηλεόραση.

Για την αριστερά η καταγγελτική στάση και ο μαξιμαλισμός είναι παράδοση που συνήθως καλύπτει, μεταξύ πολλών άλλων, την ιδεολογική αποσάθρωση και την έλλειψη πολιτικών προτάσεων που να δίνουν κάποια στοιχειωδώς επεξεργασμένη και αποδεκτή προοπτική διεξόδου από την κρίση.

Για την ελληνική ιδιωτική τηλεόραση πρόκειται εξ ίσου για μια εδραιωμένη κατάσταση που δημιουργήθηκε αυτά τα 20 χρόνια σε καθεστώς πλήρους ασυδοσίας και σε διαρκή συνδιαλλαγή τόσο με την πολιτική εξουσία όσο και με τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα.

Αυτή ήταν βεβαίως σε μεγάλο βαθμό η κατάσταση των ΜΜΕ από ιδρύσεως του ελληνικού κράτους. Η βασική ποιοτική διαφορά των τελευταίων ετών οφείλεται στην τεράστια δύναμη του μέσου της τηλεόρασης που άλλαξε εντελώς την κλίμακα παρέμβασης των ΜΜΕ στη νομή της εξουσίας μέσω της δυνατότητας χειραγώγησης της κοινής γνώμης.

Τα ‘κανάλια’ εξασκήθηκαν όλα αυτά τα χρόνια ως άλλοι χαμαιλέοντες στην αλίευση τηλεθέασης  χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα, γιατί όλα θεωρήθηκαν θεμιτά στο όνομα της ‘ελευθεροτυπίας’ και του ιερού δικαιώματος της ‘ενημέρωσης’ του πολίτη. Ποτέ ίσως οι λέξεις δεν είχαν μικρότερη σχέση με την πραγματικότητα.

Σε αυτά τα 20 χρόνια τα έχουμε δει όλα: από τεμαχισμένα πτώματα και διαπομπεύσεις  (πρόσφατα και εκπορνεύσεις), μέχρι αποπλεύσεις του πολεμικού στόλου live στην κρίση των Ιμίων. Όλα, φόνοι και εθνικά ζητήματα, τρομοκρατία, οικονομικά σκάνδαλα και προσωπική ζωή, σεξ και βία, χωράνε στο ίδιο καλάθι και αντιμετωπίζονται ακριβώς με τον ίδιο τρόπο, για να επιβεβαιώσουν πανηγυρικά το ρητό του Marshall McLuhan «το μέσο είναι το μήνυμα».

‘Όλα τα σφάζω, όλα τα μαχαιρώνω’ διαλαλούσαν οι μανάβηδες για τον εαυτό τους σε προηγούμενες δεκαετίες, προσπαθώντας να πείσουν ότι δεν φείδονται την ακεραιότητα κανενός καρπουζιού προκειμένου να αποδείξουν ότι είναι κόκκινα και γλυκά.

Οι δικοί μας έχουν προχωρήσει ένα(;) βήμα παραπέρα: Εδώ η χρήσιμη ιδιότητα είναι τα ‘καρπούζια’ να  μην είναι κόκκινα, αλλά άγουρα, άνοστα και μολυσμένα από φυτοφάρμακα και ορμόνες. Ει δυνατόν στην παραγωγή και εμπορία τους να εμπλέκονται και ασύδοτοι ‘κερδοσκόποι’ (να μια λέξη της μόδας! λες και ο καπιταλισμός τόσα χρόνια απεχθανόταν το κέρδος) που αδιαφορούν για την υγεία του πολίτη υπό την ασπίδα της ανεπάρκειας των κρατικών υπηρεσιών και με την ανοχή διεφθαρμένων πολιτικών. Φυσικά οι πολιτικοί αυτοί δεν κατονομάζονται σχεδόν ποτέ συγκεκριμένα (ε μη χαλάσουμε και την πιάτσα!) ενώ τα κόκκινα καρπούζια δεν μας αφορούν.

Βρισκόμαστε λοιπόν μπροστά σε μια σύγχρονη 'εφαρμογή' του νόμου της εξέλιξης των ειδών που ο Δαρβίνος δεν μπορούσε να φανταστεί. Αυτή τη φορά εμείς, και τα παιδιά μας ιδιαίτερα, εξελισσόμαστε όχι κυρίως μέσω των αποδεκτών θετικών ιδιοτήτων και προτύπων, όπως γινόταν έστω και υποκριτικά όλα τα προηγούμενα χρόνια, αλλά κατ’ αποκλειστικότητα μέσω των αρνητικών.

Ο ΦΑΣΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΓΙΩΜΕΝΗΣ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗΣ ΑΠΟΨΗΣ

Και αφού τα θετικά δεν προβάλλονται σχεδόν ποτέ ή προβάλλονται μόνο παραμορφωμένα, υπάρχουν μόνο τα αρνητικά που εθισμένοι να τα καταναλώνουμε μαζικά τα ζητάμε σε όλο και μεγαλύτερες δόσεις για να διεγείρουμε την ήδη αμβλυμμένη αλλά νοσηρή μας περιέργεια.

Διαμορφώνονται έτσι νέα παρασιτικά πρότυπα που ακολουθούνται από ομάδες καθόλου ευκαταφρόνητες σε μέγεθος. Τα πρότυπο του τσαμπουκά, της μαγκιάς, της πονηριάς και της συνδιαλλαγής. Η ιδεολογία της συνωμοσίας του συστήματος και της γενικής ισοπέδωσης. Τα αναλώσιμα και περιθωριακά ινδάλματα («μοντέλα», «τραγουδιστές», ακόμη και κοινοί εγκληματίες). Η παγιωμένη (συχνά εξαγορασμένη) άποψη της παντελώς άσχετης τηλεοπτικής περσόνας που αποδίδει εύσημα ή κατακεραυνώνει την πολιτική, την τέχνη ή ακόμη και την επιστήμη.

Μερικά μόνο από τα ορατά αποτελέσματα που ενισχύθηκαν θεαματικά ως αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης μας, είναι η καλλιέργεια των ταπεινότερων και απεχθέστερων χαρακτηριστικών μας (αφού έτσι κάνουν όλοι!), η χαμηλή αυτοεκτίμηση (δεν είμαστε λαός! δεν υπάρχει κράτος!) το αίσθημα συλλογικής ανεπάρκειας (δεν αλλάζει τίποτα!), η αποπολιτικοποίηση (όλοι ίδιοι είναι!), η απάθεια και η ανοχή στα φαινόμενα διαφθοράς (όλοι τα παίρνουν!) και τελικά η απενοχοποιημένη συμμετοχή (τον ψήφισα, του τα έδωσα, τι να έκανα;).

Τα πράγματα που προβάλει η τηλεόραση συμβαίνουν μόνο όταν και μόνο επειδή υπάρχουν μπροστά οι τηλεοπτικές κάμερες. Άνθρωποι συγκινούνται, παθαίνουν υστερία ή εκστασιάζονται, διαδηλωτές φωνάζουν, τρομοκρατικές  ενέργειες επισυμβαίνουν, όλα μπροστά στο φακό μόλις αρχίσει η απευθείας μετάδοση.

Αλλά όλα αυτά δεν είναι καινούρια! Εκείνα που είναι καινούρια είναι η ελληνική χρηματοοικονομική κρίση και το σκηνικό που έχει δημιουργηθεί γύρω από την σχέση της κρίσης με τα Αμερικάνικα και Γερμανικά συμφέροντα, το ευρώ και το δολάριο. Μια κατάσταση που επιβάλλει ψυχραιμία, μέτρο και νηφαλιότητα από  όλους.

Ωστόσο, δεν έχει υπάρξει κακή είδηση, πεσιμιστική ανάλυση ή εμπρηστική δήλωση που να μην έχει αναπαραχθεί στο έπακρο, σε όλους τους τόνους και όλες τις ώρες της ημέρας. Δεν υπάρχει κανείς που να δίστασε προτού ρίξει λάδι στη φωτιά σε οποιαδήποτε στιγμή. Δεν ετέθη ποτέ κανένα όριο  και από κανένα. Όλοι έκαναν το πατριωτικό τους καθήκον απέναντι στην ενημέρωση. Ηρωικά και ανιδιοτελώς! Τι θαυμάσιο μέγεθος αυτά τα spreads!

Ένα καρπούζι κι η Ελλάδα, σάπιο και σκουληκιασμένο, κατάλληλο για την καταγγελία όλων των κερδοσκόπων και όλων των μεσαζόντων.

Υπάρχει κανείς που να αμφιβάλλει ότι τα ελληνικά ΜΜΕ συνέβαλαν αφενός στην ενίσχυση της εικόνας γενικευμένης αναξιοπιστίας της χώρας και αφετέρου στην χειραγώγηση του λαού μέσα από την συστηματική τρομοκράτησή του; Δεν υπάρχει μέτρο που να θέλει να πάρει η κυβέρνηση ή το ΔΝΤ και να μην έχει προετοιμαστεί επαρκώς από τα ΜΜΕ.

Ίσως να χρεοκοπήσουμε και ίσως να πάθουμε και κατάθλιψη, αλλά σ’ αυτό το μεταξύ θα είμαστε ενημερωμένοι μέχρις αηδίας!

Ασφαλώς δεν εισηγούμαι την λογοκρισία των ΜΜΕ ούτε έχω αυταπάτες για το ρόλο τους. Λέω απλώς ότι, όπως σε όλα τα ζητήματα σε αυτή τη χώρα, έχουμε ανάγκη από δύο πράγματα: α) απλούς θεσμικούς κανόνες δημοκρατικού ελέγχου και β) αξιόπιστο μηχανισμό διαφανούς εφαρμογής τους. Αλλά αν δεν επεξεργαστεί και δεν ζητήσει η αριστερά τέτοιους κανόνες, ποιος άλλος έχει συμφέρον να το κάνει;

Στις προηγούμενες δεκαετίες των ένδοξων αγώνων της που αναθυμάται και δικαίως η αριστερά, η δύναμη παρέμβασης της εκτεινόταν σε πολύ ευρύτερο πεδίο από εκείνο της στενής πολιτικής δράσης. Οι δημιουργικές της παρεμβάσεις συνόδευαν την κριτική στον πολιτισμό, την παιδεία, τα κοινωνικά πρότυπα….

Σήμερα; Μα κι η αριστερά μέρος του συστήματος είναι ακόμη κι όταν αυτάρεσκα αυτοαποκαλείται αντισυστημική, ζει και αναπνέει στα παρασκήνια και τα παράθυρα του τηλεοπτικού σκηνικού, επιλέγει πρόσωπα και συμπεριφορές με βάση την τηλεθέαση. Είναι άραγε αυτό που έχουμε ανάγκη σήμερα;

Σήμερα, ζούμε στον απόηχο της τεράστιας επιτυχίας της ευρωπαϊκής στήριξης της οικονομίας μας. Ανοχύρωτοι στον βομβαρδισμό, πληροφορηθήκαμε ότι είναι επιτυχία που θα δανειστούμε έναντι της ζωής των τρισέγγονων μας. Είναι επιτυχία; Δεν μπορεί, έτσι θα είναι!